پایان نامه جایگاه قاعده مصلحت در اداره حکومت اسلامی

دانشگاه آزاد اسلامی

واحد دامغان

دانشکده.حقوق

پایان نامه کارشناسی ارشد(M.A)

گرایش: فقه و مبانی حقوق

عنوان:

جایگاه قاعده مصلحت در اداره حکومت اسلامی

استادراهنما:

جناب آقای دکتر محمد جواد باقی زاده

استاد مشاور:

جناب آقای دکتر مرتضی براتی

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده درج نمی شود

تکه هایی از متن به عنوان نمونه : (ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست

چکیده 1

مقدمه: 2

بیان مساله: 2

ضرورت واهمیت تحقیق: 2

اهداف پژوهش: 3

سئوالهای تحقیق: 3

فرضیه های تحقیق: 4

روش تحقیق:.. 4

ابزار گردآوری اطلاعات: 4

ساختار تحقیق: 4

فصل اول : 5

تعاریف و مفاهیم 5

1-1 معنای لغوی و اصطلاحی مصلحت 6

1-1-1. معنای لغوی مصلحت : 6

1-1-2. معنای اصطلاحی مصلحت: 7

1-2. مصلحت بر اساس شهادت شارع: 8

مصلحت بر اساس شهادت شارع به اعتبار یا عدم اعتبار آن به سه دسته تقسیم می شود : 8

1-3. بررسی رابطه مصلحت با ضرورت و بحث اهم و مهم 9

1-3-1. نسبت بین مصلحت و اهم و مهم 9

1-3-2. نسبت بین مصلحت و ضرورت: 11

1-3-3. تفاوت اضطرار و ضرورت 13

1-4. حکم و انواع آن 14

1-4-1. تعریف حکم: 14

1-4-2. انواع حکم: 17

1-4-3. حکم ثابت و متغیر: 17

1-4-4. احکام اولیه، ثانویه 20

1-4-4-1. تعریف حکم اولیه و حکم ثانوی: 20

1-4-4-2. حکومت در لغت 22

1-4-4-3. حکومت در اصطلاح 22

1-4-4-4. تبیین حکم حکومتی 23

1-4-4-5. حکم حکومتی و نظریات راجع به آن: 24

1-4-4-6. دیدگاه علامه طباطبایی درباره ی حکم حکومتی : 28

1-4-4-7. تحلیل و بررسی دیدگاه علامه: 28

نتیجه گیری فصل اول : 30

فصل دوم : 32

مصلحت در فقه اهل سنت 32

2-1. معنای لغوی مصالح مرسله: 33

2-2. معنای اصطلاحی مصالح مرسله : 34

2-3. تقسیمات مصالح 35

2-3-1. مصالح از جهت شدت و ضعف و اهمیت آن: 35

2-3-2. مصلحت از دیدگاه شارع: 38

2-3-3. مصلحت از جهت ثابت و متغیر بودن : 41

2-4. نظریه عدم تبعیت احکام از مصالح و مفاسد واقعیه 41

2-5. تبعیت احکام از مقاصد شریعت 44

2-5-1. تعریف مقاصد شریعت 44

2-5-2. مقاصد شریعت از منظر علمای اهل سنت 45

2-6. جایگاه مصلحت در نزد فقهای اهل سنت 47

2-6-1. ضروریات 47

2-6-2.حاجیات 48

2-6-3. تحسینات (اخلاقیات) 48

2-7. منبع بودن مصالح مرسله از منظر فقهای اهل سنت 48

2-7-1. نسبت و رابطه مصالح مرسله با قیاس 51

2-7-1-1. تعریف قیاس 51

2-7-1-2. اقسام قیاس 52

2-7-1-3. تحریر محل نزاع 53

2-7-1-4. تبیین رابطه مصالح مرسله با قیاس 53

2-7-2. نسبت و رابطه مصالح مرسله با استحسان 54

2-7-2-1. معنای لغوی و اصطلاحی استحسان 55

2-7-2-2. اقسام استحسان 57

2-7-2-3. تبیین رابطه مصالح مرسله با استحسان 57

2-7-3. نسبت و رابطه مصالح مرسله با ذرایع 58

2-7-3-1. معنای لغوی و اصطلاحی ذرایع 58

2-7-3-2. تبیین رابطه مصالح مرسله با ذرایع 59

2-8. ثمرۀ فقهى اختلاف نظر در حجیت مصالح مرسله: 59

نتیجه گیری فصل دوم 61

فصل سوم : 62

مصلحت در فقه امامیه 62

3-1. دیدگاه امامیه پیرامون مصالح مرسله 63

3-2. تعریف اصطلاحی مصالح مرسله از دیدگاه آیت الله سبحانی: 70

3-3. نظریه تبعیت احکام از مصالح و مفاسد 72

3-3-1. مفهوم تبعیت حکم از مصلحت و مفسده: 72

3-3-2. عقل و تبعیت احکام از مصالح نفس الأمری: 73

3-4. مصالح و نقش آن در احکام 75

3-4-1. مصالح و نقش آن در احکام اولیه 75

3-4-2. مصالح و نقش آن در احکام ثانویه: 77

3-4-3. مصالح و نقش آن در احکام حکومتی 78

3-5. مصادیق صدور حکم حکومتی 80

3-5-1. نمونه هایی از احکام حکومتی پیامبر اکرم (ص) 80

3-5-2. نمونه هایی از احکام حکومتی در زمان ائمه اطهار (ع) 81

3-5-3. نمونه هایی از احکام حکومتی در تاریخ معاصر 83

نتیجه گیری فصل سوم 86

فصل چهارم : 87

تشخیص مصلحت در حکومت 87

4-1. مصادیق تشخیص مصلحت در حکومت 89

4-1-1 : حفظ نظام 89

4-1-2. حفظ تمامیت ارضی کشور : 94

4-1-3. حفظ فرهنگ اسلامی و ملی : 94

4-2. نسبت بین ارکان حکومت و رعایت مصلحت: 96

4-3. نگاهی اجمالی بر سیر تاریخی شکل گیری مجمع تشخیص مصلحت نظام 98

4-3-1. تشکیل مجمع 99

4-3-2. مجمع تشخیص مصلحت نظام در قانون اساسی 103

4-3-3. ارکان مجمع 105

4-3-4. سازمان مجمع 105

4-3-5. شورای مجمع 106

4-3-6. اعضا : 106

4-3-7. ویژگی های اعضا : 107

4-3-8.ترکیب مجمع 108

4-3-9. وظایف 109

4-3-10. حدود اختیار مجمع در حل اختلاف 110

4-3-11. نسبت بین مصوبات مجمع تشخیص مصلحت و تبعیت احکام از مصالح و مفاسد 115

4-3-12. ویژگی های احکام صادره (مصوبات) مجمع تشخیص مصلحت نظام: 116

نتیجه گیری فصل چهارم: 117

جمع بندی تحقیق: 118

منابع 119

 چکیده

پژوهش پیش رو جستجویی است ، در رابطه با موضوع مصلحت. این موضوع که چند سالی است بیشتر مورد توجه علما و فقهای عظام قرار گرفته، بخصوص بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، مبدأ صدور بسیاری از احکام شده است. مصلحت به معنای صلاح و درستی و جلب منافع عباد از مهمترین عناصری است که احکام الهی بر آن استوار شده و در واقع احکام الهی تأمین کننده مصالح حقیقی بندگان است.

از آنجا که ابتنای احکام الهی بر عناوین خاصی است وبوسیله آن عناوین است که مجتهدین کشف و استنباط حکم می کنند؛ همانند عناوین اولیه و ثانویه که به دنبال خود، احکام اولیه و ثانویه را می آورند، شق سوم احکام نیز که معروف به احکام حکومتی و سلطانی اند، باید مبتنی بر یک عنوان خاص باشد که به تبع تحقق آن عنوان حکم نیز کشف و توسط فقیه حاکم صادرمی شود. لذا پیرایش بحث مصلحت و نظام مند کردن آن بعنوان یک قاعده و یک عنوان خاص می تواند در صدور حکم حکومتی تأثیر بسزایی داشته باشد، که علما در قالب موضوع تبعیت، به بررسی و مداقه پیرامون این مسأله پرداخته اند و علمای شیعه چه از حیث کلامی و چه از منظر فقهی قائل به تبعیت احکام از مصالح و مفاسد شده اند. طبیعتاً بدنبال اثبات این مسأله تأثیرات آن نیز در مقام ثبوت و به تعبیر فقها ثمرات عملی آن هویدا می گردد.

برای دانلود پایان نامه اینجا کلیک کنید