دانلود پایان نامه ارشد: بررسی و تطبیق حقوق پیش بینی شده برای زندانیان در ایران

عنوان کامل پایان نامه :

مطالعه کیفرشناختی عملکرد اردوگاه کاردرمانی استان اصفهان در سال ۱۳۹۱

 اشتغال و حرفه آموزی زندانیان در ایران

در خصوص اشتغال و حرفه آموزی به زندانیان آیین نامۀ اجرایی سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور در سال ۱۳۸۰ مواد ۱۱۸ تا ۱۳۰ را به این بحث اختصاص داده است.

به طور کلی اهداف سازمان زندان‌ها در قسمت اشتغال و حرفه آموزی عبارت است از :

۱) آموزش حرفه و فن به زندانیان جهت اشتغال آنان بعد از آزادی.

۲) ایجاد درآمد برای زندانیان به جهت تأمین معاش خانواده در طول مدت تحمل کیفر و پیشگیری از فساد خانواده.

۳) اشتغال و سرگرمی زندانیان برای پیشگیری از بروز مفاسد احتمالی به سبب بیکاری در زندان.

۴) کمک به توسعه اقتصادی و استفاده از نیروی کار[۱].

در ایران به استثنای امور خدماتی داخل بندها، اندرزگاهها و مؤسسات صنعتی، خدماتی و کشاورزی ( که به طور نوبتی و بدون تبعیض توسط زندانیان انجام می‌گیرد ) شرکت زندانیان در برنامه‌های کار زندان اجباری نیست. در همین خصوص ماده۱۲۰ آیین نامه سازمان زندان‌ها مقرر می‌دارد «زندانیان داوطلب پس از انجام آزمایش‌های لازم و تشخیص استعداد و ذوق و تخصص آن‌ها با کسب نظر شورای طبقه بندی و رعایت مقررات این آیین نامه در کارگاه‌های داخل زندان یا موسسات صنعتی،کشاورزی و خدماتی خارج از زندان به کار گمارده می‌شوند.» به این ترتیب شرکت در برنامه‌های کار زندان به عنوان حقی برای زندانیان پیش بینی شده است.با این وجود تبصره ماده ۶۴ آیین نامه مقرر می‌دارد «اشتغال به کار زندانیان در صورات عدم ممنوعیت در حکم، پس از تصویب شورای طبقه بندی خواهد شد.»به این ترتیب  ارتکاب جرم قلمرو حق بودن اشتغال برای زندانیان کاسته شده است و امکان دارد با وجود علاقه و میل زندانی به اشتغال،شورا با درخواست زندانی موافقت ننماید.

همچنین به موجب مقرارت آیین نامه سازمان زندان‌ها، زندانیانی که در زندان‌های با و نیمه باز نگه داری می‌شوند مدت محکومیت خود را با اشتغال به کار یا خدمت می‌گذرانند. بنابراین با توجه به اختیاری بودن شرکت زندانی در برنامه‌های کار، نگه داری زندانیان در زندان‌های باز و نیمه باز مشروط به درخواست زندانی برای اشتغال خواهد بود.این درخواست در شورای طبقه بندی مطرح خواهد شد و شورا با توجه به مواد ۸ و ۱۰ و ۱۴ و ۱۶ آیین نامه یاد شده در خصوص اشتغال و یا عدم اشتغال و محل استقرار زندانیان تصمیم خواهد گرفت.[۲]

در خصوص نظام کار زندانیان به طور کلی سه نظام به شرح ذیل وجود دارد:

نظام مقاطعه کاری:

که ساده‌ترین و قدیمی‌ترین نظام کار در زندان‌هاست. در این نظام، زندان در عمل در اختیار کارفرمایان خصوصی یعنی صنعت گران یا کشاورزان و پیشه وران گذاشته می‌شوند.این کارفرمایان، وسایل کار و مواد اولیه را تهیه و کار زندانیان را شخصاً نظارت کرده،محصول آن را به حساب خود فروخته و در عوض مبلغی بر طبق قرارداد به اداره زندان می‌پردازند این نظام مدت‌ها به علت عدم توسعه زندان‌های مدرن، فقدان کارگاه‌ها و کارخانجات اختصاصی برای زندانیان،تنها نظام بهره داری از کار زندانیان بوده است.

نظام رژی:

در اوایل قرن ۲۰ بر اثر توسعه زندان‌ها و گسترش ایده اصلاح و تربیت مجرمان از رهگذر کار،کارگاه‌های مجهز و کارخانجات کوچک تولیدی در داخل محوطه زندان به وجود آمد. نام دیگر  این نظام، نظام انحصاری کار می‌باشد که در این نظام تنظیم ساعت کار، میزان دستمزد، نوع کار، تنظیم شرایط بهداشتی و غیره در اختیار مسئول زندان‌ها می‌باشد.

نظام مختلط:

گاهی نظام انحصاری قابل پیاده کردن در تمام زندان‌ها نمی‌باشد. در زندان‌های کوچک که زندانیان کمی دارند ایجاد کارخانه یا کارگاه و تأمین ابزار فنی امکان پذیر نمی‌باشد. در این نظام مقاطعه کار با تهیه مواد اولیه با پرداخت دستمزد به زندانی در زندان سرمایه گذاری می‌کند و دولت راساً اداره زندان و تنظیم برنامه زندانیان را بر عهده دارد[۳]. با توجه به مطالب فوق در زندان‌های ایران نظام انحصاری و مختلط به اجرا گذاشته می‏شود.

به طور کلی نوع کار در زندان‌های ایران را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد :

الف) کارهای عمومی و مربوط به نگهداری مؤسسات زندان نظیر تنظیف خوابگاه‌ها و سالن غذاخوری و سایر مکان‌های زندان که با توجه به ماده ۱۳۰ آئین نامۀ اجرایی سازمان زندان‌ها به طور نوبتی و بدون تبعیض توسط زندانیان می‌باید انجام گیرد. دیگر کارهای محوله به زندانیان ایران عبارتند از:

وکیل بند ( مسئول اداره بند و خارج کردن افراد از سلول‌ها و بندها برای آمارگیری و نظافت راهرو یا بند)، کمک وکیل بند، سینی کش (مسئول توزیع غذای زندانیان ) و کمک سینی کش، جارچی (کار صدا کردن افراد و اعلام وقت توزیع غذا را بر عهده دارد و در امور دفتری کمک خواهد کرد ) و کمک جارچی، سلمانی، آبدارچی، مسئول چراغ خانه ( مسئول گرم کردن غذای زندانیان و گرم کردن آب برای تهیه چای)، مسئول حمام و نگهبانی قرنطینه می‌باشد[۴]

ب)کارهای تولیدی : کارهای تولیدی اعم از کارهای صنعتی، کشاورزی و هنری می‌باشد. در زندان‌های ایران کارگاه‌های قالی بافی، هنرهای دستی، مکانیکی، خیاطی، فلز کاری، الکتریکی، جوراب بافی، درود گری، تریکو بافی، بلوک زنی، تراشکاری، بافندگی، حصیر بافی، پلاستیک زنی، تو دوزی اتومبیل، بخاری سازی، چراغ سازی، سماور سازی و غیره دایر می‌باشد[۵].

 در زندان‌های ایران برخی مشاغل دیگر که کمتر نیاز به هزینه و سرمایه گذاری دارد نظیر مشاغل گیوه بافی، منجوق دوزی، قلاب بافی، کنده کاری بر روی چوب، سوزن دوزی، خاتم کاری، کوبلن بافی و نقاشی وجود دارد که باید اشاره داشت که برخی از آن‌ها جز فرسودگی جسم و روان زندانی آثار دیگری ندارد و نمی‌توانند آن گونه که باید در اهداف اصلاحی کارایی داشته باشد.

در خصوص حرفه آموزی به زندانیان معمولاً با توجه به واقعیت موجود زندان‌ها معمولاً به آموزش مشاغلی چون عکاسی و آرایشگری به زندانیان  می‌پردازند.

طبق آمار جمع آوری شده از زندان‌های سراسر کشور به طور میانگین ماهانه۲۳۶,۲۸ نفر از زندانیان به حرفه‌های مختلفی مانند کشاورزی، باغبانی، شالی کاری، سیفی کاری، تولید مواد غذایی نظیر نان، آشپزی، شیرینی پزی، ما کارانی سازی، آبنبات سازی، خدمات شهری چون خشک شویی، آرایشگری، صابون سازی، شیشه بری، استخرداری، صنایع دستی، کارهای صنعتی، پوشاک، خدمات رانندگی، پرورش دام، پتو بافی، تولید کفش، تولید پلاک خودرو، بافندگی، پارچه بافی، تولید تابلوهای راهنمایی و رانندگی و سایر مشاغل ( حدود ۷۶ شغل مختلف ) اشتغال داشتند، از مجموع زندانیان شاغل تعداد ۴۹۴,۱۲ نفر در داخل زندان ۴۳۴,۱۰۰ نفر خارج از زندان ۲۰۰۵ نفر در انجمن حمایت از زندانیان و ۳هزار و ۳۰۳ نفر در بنگاه تعاون اشتغال داشتند [۶].

ج) کار خدمات اجتماعی : با شرکت زندانیان در برنامه‌های خدمات اجتماعی، علاوه بر این که زندانیان تجربه نموده و آن‌ها را توسعه می‌دهند. اجرای برنامه‌های خدمات اجتماعی جدایی از فوائد اقتصادی و تأثیر آن بر سلامت و روان زندانیان باعث می‌گردد زندانی خود را به عنوان یک فرد مفید برای جامعه باور نموده و نیز علاوه بر فراموشی محصور بودن خویش در زندان بپذیرد که حبس مورد نظر دادگاه به منظور اصلاح و بازپروری وی بوده است، و نه برای جدا ساختن وی از جامعه و بعد از آزادی از زندان در صدد انتقام گیری از جامعه نباشد.

در زندان‌های ایران با توجه به تبصره ۱ ماده ۶۳ آئین نامۀ سازمان زندان‌ها اشتغال زندانی در خارج از محوطۀ زندان با تصویب شورای طبقه بندی و موافقت مرجع قضایی مجاز خواهد بود. در برخی از زندان‌ها کشور تعدادی از زندانیان برای انجام کارهای کارگری، باغبانی، اداری و… در اختیار شهرداری و دیگر نهادهای دولتی قرار می‌گیرند. در خصوص ساعات کار  زندانیان در زندان‌های ایران می‌باید این ساعات به گونه‌ای باشد که از ساعات کار کارگران در شبانه روز تجاوز ننماید. با توجه به ماده ۵۱ قانون کار ساعات کار کارگران در شبانه روز نباید از ۸ ساعت تجاوز کند. با این وجود کارفرما می‌تواند ساعات کار را در بعضی از روزهای هفته کمتر از میزان مقرر و در دیگر روزها اضافه بر این میزان تعیین کند، به شرط آنکه مجموع ساعات در هر هفته از ۴۴ ساعت تجاوز نکنند. در مورد کارهای کشاورزی کارفرما می‌تواند با توافق کارگران یا نماینده آن‌ها، ساعات کار در شبانه روز را با توجه به کار، عرف و فصول مختلف تنظیم نماید. برنامۀ روزانه  زندان‌ها و بازداشتگاه‌های ایران طبق ماده ۷۰ آیین نامه سال ۱۳۸۰ به شرح ذیل می‌باشد :« اذان صبح، بیدار باش و تا طلوع آفتاب انجام فرائض دینی و استحمام و نظافت آسایشگاه و انجام امور شخصی، طلوع آفتاب ورزش اجباری صبحگاهی، صرف ناهار و استراحت، ۲بعدازظهر به بعد شرکت در کلاس‌ها یا کارگاه‌ها، مغرب به جای آوردن فرائض دینی، شام و ساعت ۲۲ خاموشی ». ملاحظه می‏شود برنامه کار  زندانیان باید بین ساعات ۸ تا ۱۲ و ۱۴ تا حدود ساعت ۱۸، از طرف رئیس کارگاه یا مؤسسه مربوطه با هماهنگی رئیس زندان تعیین شود. ماده ۱۲۳ آیین نامۀ زندان‌ها در این خصوص مقرر می‌دارد :« ساعات کار و استراحت زندانیان در مؤسسات صنعتی، کشاورزی و خدماتی داخل یا خارج از زندان با توجه به موقعیت محل و نوع کیفیت کار و با رعایت فصل دوم از بخش ۲ این آیین نامه از طرف رئیس کارگاه یا مؤسسه مربوط به هماهنگی رئیس زندان تعیین و به مورد اجرا گذاشته می‏شود.»

سوالات یا اهداف پایان نامه :

آیا آیین فعلی سازمان زندان‌ها علی رغم اصلاحات متعددی که در آن صورت گرفته است می‌تواند ما را در جهت نیل به اهداف اصلاحی و تربیتی مجازات حبس موفق کند؟ آیا در آیین نامۀ سازمان زندان‌ها جنبه‌های انسانی و حقوق بشری مجازات حبس به طور کامل مدنظر قرار گرفته است؟

آیا جهت اجرای این آیین نامه امکانات و تسهیلات لازم در اختیار سازمان زندان‌ها قرار گرفته است؟

آیا سازمان زندان‌ها نسبت به اجرای کامل مفاد آیین نامه اقدام می‌نماید؟

۱- به نظر می‌رسد حقوقی که در آیین نامۀ سازمان زندان‌ها برای زندانیان پیش بینی شده است جوابگوی تمام نیاز زندانیان نمی‌باشد.

۲- به نظر می‌رسد وضعیت حقوق زندانیان در ایران، در برخی از موارد، از حداقل حقوقی که در حداقل قواعد رفتار سازمان ملل متحد پیش بینی شده است کمتر می‌باشد.

۳- به نظر می‌رسد تمام حقوق پیش بینی شدۀ زندانیان، در آیین سازمان زندان‌ها در حاضر توسط سازمان زندان‌ها اعمال نمی‌گردد.

۴- به نظر می‌رسد با توجه به حجم زیاد ورودی افراد به زندان‌ها، امکانات فعلی سازمان زندان‌ها جوابگوی تمام نیاز زندانیان نمی‌باشد.

برای دیدن جزئیات بیشتر ، خرید و دانلود آنی فایل متن کامل با فرمت ورد می توانید به لینک زیر مراجعه نمایید:

لینک متن کامل پایان نامه رشته حقوق با عنوان :مطالعه کیفرشناختی عملکرد اردوگاه کاردرمانی استان اصفهان در سال ۱۳۹۱   با فرمت ورد